De onderzoekers van het programma
'Emergent cultural literacy' hebben meegewerkt aan de organisatie en inhoudelijke
invulling van het symposium 'Helden, idolen en iconen in de jeugdliteratuur' op
de Universiteit van Tilburg op 18 januari. Zij verzorgden ieder ook een lezing
op deze dag, namelijk over Noach, Jozef en Mohammed in de
jeugdliteratuur, over exemplarische helden in traditionele en hedendaagse
verhalen en over nonsensicaliteit in de kinderpoëzie van Annie MG Schmidt.
Deze maand verscheen de
symposiumbundel 'Helden, idolen en iconen in de jeugdliteratuur', met daarin de
bijdragen van bijna alle sprekers (zie inhoudsopgave op deze pagina). Zeer de moeite
waard voor iedereen die is geïnteresseerd in jeugdliteratuur!
Op
woensdag 18 januari 2012 vond in Tilburg voor de 26ste keer het
symposium over jeugdliteratuur plaats, georganiseerd door de Universiteit van
Tilburg en voor deze keer in samenwerking met de Universiteit Maastricht en
Stichting Lezen. Een uniek symposium waar zowel wetenschappers als
bemiddelaren, auteurs en illustratoren hun licht lieten schijnen op thema’s die
te maken hebben met (onderzoek naar) jeugdliteratuur en de praktijk van
boekpromotie en leesbevordering.
Het
thema van het symposium was ‘Helden, idolen en iconen’. Helden zijn er in
soorten en maten, variërend van ontroerende antihelden tot superhelden die
uitgroeien tot idolen of iconen. Het gaat hierbij dus niet uitsluitend om
helden uit helden- of avonturenverhalen. Zoals Arnon Grunberg schreef, heeft
élk verhaal een held nodig: “Geen verhaal kan zonder held. Het is de held die
je door de saaie passages heen sleept, het is omwille van de held dat je blijft
lezen” (in De troost van slapstick. Essays, 1998).
‘Helden,
idolen en iconen’ riep de nodige vragen op. Wie zijn die helden uit de
jeugdliteratuur? Welke helden zijn iconen geworden? Met welk soort helden
identificeert een jeugdig publiek zich het liefste: met dappere helden, of ook
met helden op sokken, antihelden en zelfs schurkachtige helden? Zijn de
favoriete helden nog steeds de boekenhelden, of veeleer de helden van de
beeldcultuur? Verschillen helden van ‘nu’ van helden van ‘toen’, of
transnationale helden van vaderlandse? Vertonen helden in jeugdboeken en -media
bepaalde kenmerken? Kunnen helden in typen onderverdeeld worden? Wat leert
onderzoek ons over de relaties tussen bepaalde typen helden en identificatieprocessen
bij kinderen en adolescenten?
Veel
vragen dus, waarop de veertien bijdragen in deze bundel u antwoorden proberen
te geven, maar vast ook weer nieuwe vragen!
Inhoudsopgave
5 Voorwoord
7 Karen
Ghonem-Woets & Piet Mooren
Helden, idolen en iconen
in de jeugdliteratuur
Een inleiding
23 Wim Hofman
‘Ze voeren ter zee in
een zeef’
31 Inge Verouden
& Jeanne Kurvers
Grote helden voor kleine
kinderen
Over exemplarische
helden in traditionele en hedendaagse verhalen
49 Elly van der
Linden
Heldjes op sokjes
Peuters en hun
boekenhelden
65 Ingrid &
Dieter Schubert
Kleine held tegen wil en
dank
71 Annette de
Bruijn & Piet Mooren
Annies held(inn)en: van
een spree met foeten tot drie apothekertjes in een hoed
Over de nonsensicaliteit
in de kinderpoëzie van Annie M.G. Schmidt
87 Janny van der
Molen
Mensen die de wereld
mooier maakten
Inspirerende voorbeelden
voor jonge mensen
95 Jos Walta
Een held, hoezo?
Over literatuuronderwijs
in het VMBO
105 Benjamin Leroy & Jaap Robben
We zijn prutsers
111 Karen Ghonem-Woets &
Herman Beck
Noach, Jezus en Mohammed in
jeugdliteratuur
Mensen, helden en/of rolmodellen?
127 Maaike Meijer
Popheldinnen en meisjesfans
Hoe rebels waren The Shirelles,
Olivia Newton John, Britney Spears
en Amy Winehouse?
139 Floortje Zwigtman
Onmens Held
147 Petra Wieler
De productieve kracht van het
woordloze prentenboek
Een stimulans voor de mondelinge en
tekstuele vaardigheid van kinderen in een meertalige klas
163 Fariba Schulz
Eén link verder
De invloed van computer en internet
op de (re-)constructie van het prentenboek
177 Herman Coenen
De groene pompoen
Een verhaal over een verhaal
185 Over de auteurs
Gedichten Eric van Os
22 En ze leefden
48 ‘Mama staat voor de spiegel’
86 Veters strikken
126 Pappa op mijn schoot
138 Meisjes zijn gevaarlijk
162 Eindelijk wakker
184 Applaus voor mijn
vinger